Walter Hasenclever Literatuurprijs

De Oostenrijkse Marlene Streeruwitz ontving op 29 september 2002 de Walter Hasenclever Literatuurprijs van de stad Aken.

Marlene Streeruwitz werd op 28 juni 1950 geboren in Baden bij Wenen. Na de middelbare school studeerde ze eerst rechten voordat ze overstapte naar Slavische studies en kunstgeschiedenis. Vanaf 1989 werkte ze als redacteur in het theater en bij de radio, en haar eerste hoorspelen werden tegelijkertijd gepubliceerd. Haar doorbraak als toneelschrijfster kwam in 1992 met het toneelstuk "Waikiki Beach", dat op 24 april 1992 in Keulen in première ging. Er volgden nog zeven toneelstukken tot 1995. Haar eerste grote prozawerk verscheen in 1996 ("Verführungen 3. Folge", Suhrkamp-Verlag), in hetzelfde jaar gaf ze poëziecolleges aan de Universiteit van Tübingen, gevolgd door een gastdocentschap in Frankfurt (haar colleges in Tübingen zijn gepubliceerd onder de titel "Sein und Schein und Erscheinen"; Suhrkamp-Verlag 1997). Haar roman "Nachwelt" (Fischer-Verlag) verscheen in 1999.

Marlene Streeruwitz is moeder van twee kinderen en woont in Wenen en de VS. Momenteel geeft ze gastcolleges in Berlijn.

Volgens Dr. Bert Kasties heeft Marlene Streeruwitz zich sinds haar debuut als schrijfster ontpopt als een even bedreven toneelschrijfster, auteur van hoorspelen en podiumdichteres. Strikt afgezien van literaire modes en gewone verwachtingen van het publiek, is ze erin geslaagd een uiterst onafhankelijk oeuvre te creëren dat wordt gekenmerkt door een pretentieloze, uiterst precieze en toch poëtische taal.

Haar werken tot nu toe zijn gewijd aan het behandelen van elementaire vragen over de menselijke conditie, niet aan het behandelen van actuele politieke kwesties of het propageren van politieke utopieën. De auteur vindt haar onderwerpen in de schijnbaar onveranderlijke kenmerken van de menselijke natuur in alle tijdperken, in de afgronden waarvan ze haar hoofdpersonen stuurt. Het is geen voorzichtige afdaling in het halfduister waartoe ze veroordeeld zijn, maar een bijna vrije val waarin de auteur zonder voorbehoud elke hoek van de innerlijke ruimte belicht die zich opent om de typische aard van individuele menselijkheid en intermenselijk gedrag tastbaar en begrijpelijk te maken voor het publiek. Deze intentie verbindt Marlene Streeruwitz met Walter Hasenclever, wiens literaire werk ook niet in de eerste plaats diende om oppervlakkige handelingen af te beelden, maar eerder om de menselijke natuur en haar sluimerende neiging tot het kwaad te onthullen.

Net als Hasenclever gelooft de prijswinnares niet in de mogelijkheid om deze menselijke eigenschap te veranderen. In de traditie van de expressionist Hasenclever deelt ze ook de scepsis over het idee dat de complexe werkelijkheid van het menselijk leven adequaat kan worden beschreven door het beperkte medium taal. Het is dan ook typerend voor haar gedichten dat de realiteit van het leven er niet oppervlakkig in wordt gesimuleerd, maar virtueel in zijn vele facetten wordt ontleed en aan het publiek wordt gepresenteerd door middel van expressieve individuele beelden en spitse dialogen of monologen.

Op 10 maart 2004 maakte het bestuur van de Walter Hasenclever Literatuurprijs in Aken de auteur Friedrich Christian Delius (*1943) bekend als winnaar van de prijs.

In de verantwoording van de prijs wordt Delius geëerd als een auteur die dankzij zijn gedichten en verhalen lange tijd een van de meest gerenommeerde vertegenwoordigers van de Duitse literaire scène is geweest. Het bestuur, bestaande uit leden van de Walter Hasenclever Society, het Einhard Gymnasium - de voormalige school van Hasenclever -, de Akense boekhandel en de stad Aken, beschrijft Delius als een "technisch foutloze en taalkundig briljante schrijver wiens werk wordt ondersteund door een diep gevoeld gevoel van sociaal-politieke verantwoordelijkheid". De toelichting gaat verder:
"Zijn gevarieerde oeuvre toont Delius als een kunstenaar met een ongewoon hoog ontwikkelde ethische standaard, voor wie zelfingenomenheid of intolerantie geen speelruimte hebben. In werken als de dichtbundel 'Selbstporträt mit Luftbrücke' (1993) of het verhaal 'Die Flatterzunge' (1999) ontpopt de auteur zich als een dichter die in staat is door te dringen tot het wezenlijke, de daadwerkelijk onthullende facetten van een controversieel onderwerp, juist door details te beschrijven die op zichzelf onspectaculair zijn. Op deze manier slaagt hij erin om vaak ongemakkelijke innerlijke visies op dit land te ontsluiten - en daarmee voldoet hij aan literaire eisen."
Zijn hardnekkige strijd tegen het filistinisme en sommige al te Duitse gevoeligheden maken Delius tot een tijdgenoot die in geest verwant is aan Walter Hasenclever.

De prijsuitreiking vond plaats op 11 september 2004 als onderdeel van de Akense Literatuurdagen in het Altes Kurhaus Aachen.

De schrijfster Herta Müller is de winnares van de Walter Hasenclever Literatuurprijs 2006, die in september in Aken werd uitgereikt.

Herta Müller, een van de bekendste en meest gerenommeerde auteurs van Duitsland, ontvangt de prijs voor haar uitmuntende literaire oeuvre, dat in een esthetisch geavanceerde vorm wordt gepresenteerd. Haar buitengewone schat aan ervaringen, namelijk het leven onder totalitarisme en censuur, het opgroeien als lid van een taalminderheid en de nevenschikking en opeenstapeling van twee talen die nauwelijks meer van elkaar konden verschillen, behoedt ze voor verdwijning. Ze vervult alle genres die ze gebruikt met grote precisie, zelfs in haar surrealistische, speelse collages volgt ze de dichtregel "Let op hoe je het doet".

Herta Müller werd in 1953 geboren in het Duitstalige dorp Nitzkydorf in Banat. Na haar studie Duits en Roemeense filologie in Timisoara werkte ze als vertaalster in een machinefabriek en in het onderwijs. Ze werd ontslagen omdat ze weigerde voor de Roemeense geheime dienst Securitate te werken. Haar eerste boek "Niederungen" verscheen in 1982, maar werd gecensureerd. Een volledige versie verscheen in 1984 in Duitsland. Na aanhoudende onderdrukking, ondervragingen en huiszoekingen kon ze in 1987 naar Berlijn verhuizen. Van 1989 tot 2004 bekleedde ze gasthoogleraarschappen in Duitsland, Zwitserland, Engeland en de VS. Haar werk werd bekroond met talrijke literaire prijzen. Herta Müller is lid van de Duitse Academie voor Taal en Poëzie. Ze woont en werkt in Berlijn.

Publicaties van Herta Müller (selectie): Niederungen (1984/1993). Drückender Tango (1984). Der Mensch ist ein großer Fasan auf der Welt (1986/1995). Februari op blote voeten (1987). Reiziger op één been (1989/1995). De duivel zit in de spiegel (1991/1994). De vos was toen al een jager (1992). Een warme aardappel is een warm bed (1992). De waker pakt zijn kam (1993). Hartdier (1994). Honger en Zijde, essay (1995). Vandaag had ik mezelf liever niet ontmoet (1997). Der Fremde Blick oder das Leben ist ein Furz in der Laterne (1999, Wallstein - red. door Heinz Ludwig Arnold). Im Haarknoten wohnt eine Dame, Gedichte+Collagen (2000, Rowohlt). Der König verneigt sich und tötet, autobiografie (2003, Hanser). Die blassen Herren mit den Mokkatassen, tekst-beeld collages (2005, Hanser).

De Walter Hasenclever Literatuurprijs van de stad Aken werd op 7 februari 2008 toegekend aan de schrijver Christoph Hein, geboren in 1944 in Silezië.

Prof. Dr. Egyptien, voorzitter van de Walter Hasenclever Society en tevens voorzitter van de jury, motiveerde de toekenning van de prijs aan Christoph Hein met "de veelzijdigheid van zijn werk, het eigentijdse karakter van zijn dramatische en verhalende werk en het sociale engagement van zijn schrijven". Hij belichaamt daarmee "het type auteur dat veel raakvlakken heeft met de naamgever van de prijs." De presentatie van privélevenservaringen op een koele en nuchtere toon en het vermogen om in zijn boeken steeds nieuwe perspectieven te kiezen zijn - volgens de eervolle vermelding - "handelsmerken" van Christoph Hein's schrijven. "Hein's meesterlijke gebruik van traditionele en geavanceerde literaire technieken is gedocumenteerd in zowel zijn drama als zijn verhalende werken." Als essayist heeft Hein een scherpzinnig standpunt ingenomen over actuele literaire en culturele trends en heeft hij indringende portretten van andere auteurs geschreven die zijn inbedding in de literaire context duidelijk maken.

Hein is een van de meest gerenommeerde hedendaagse Duitstalige auteurs en heeft vooral naam gemaakt als verhalenverteller, toneelschrijver en essayist. Van 1998 tot 2000 was hij de eerste voorzitter van de volledig Duitse PEN Club. Hij was medeoprichter van het weekblad "Freitag" en tot 2006 een van de redacteuren.

Christoph Hein groeide op in de DDR, maar ging naar het gymnasium in West-Berlijn totdat de Muur werd gebouwd. Na zijn middelbare school en studie filosofie werd hij in 1971 dramaturg aan de Volksbühne in Oost-Berlijn. Sinds 1979 woont hij als freelance schrijver in Berlijn.

Het literaire oeuvre van Hein omvat meer dan 25 boeken. Zijn doorbraak kwam in 1983 met de novelle "Drachenblut" (Drakenbloed), die nu wordt beschouwd als een van de belangrijkste prestaties van de DDR-literatuur vanwege de pijnlijk accurate diagnose van de Oost-Duitse leefomstandigheden. Zijn drama "De ridders van de ronde tafel" uit 1989 beschreef de lijdensweg van een samenleving die haar ideologische waarden had verloren. Het werd al snel gezien als een vooruitziende blik op de ineenstorting van de DDR-staat. Zijn roman "Willenbrock", gepubliceerd in 2000, die de effecten van de hereniging op het leven van mensen beschrijft en die in 2005 werd verfilmd, trok ook veel aandacht. Meest recentelijk, in 2007, publiceerde Christoph Hein "Frau Paula Trousseau", een omvangrijke roman die de biografie van een schilderes vertelt in een geraffineerde temporele verweving en inzicht geeft in een problematisch emotioneel landschap dat een blik werpt op de vertekeningen van de recente Duitse geschiedenis. Het werk van Hein is vanaf het begin uitgegeven door prestigieuze uitgeverijen, eerst door Aufbau in Oost-Berlijn en Luchterhand, en sinds 2000 door Suhrkamp.

Hein is meerdere malen onderscheiden, onder andere met de Heinrich Mann Prijs van de Kunstacademie van de DDR (1982), de Erich Fried Prijs (1990), de Berlijnse Literatuurprijs (1992) en de Oostenrijkse Staatsprijs voor Europese Literatuur (2002). In februari 2004 ontving hij de Schiller Memorial Prize van de deelstaat Baden-Württemberg voor zijn literaire oeuvre en in hetzelfde jaar ontving hij ook de Verdi Literatuurprijs voor zijn roman "Landnahme".

Meer informatie en het bijbehorende programma "Aken leest... Willenbrock door Christoph Hein":

De Berlijnse schrijver Ralf Rothmann heeft de Walter Hasenclever Literatuurprijs 2010 van de stad Aken gekregen. De prijs werd op 31 oktober uitgereikt in het Ludwig Forum voor Internationale Kunst. De dag ervoor werd in Aken een lezing met Ralf Rothmann georganiseerd.

Rothmann is een van de bekendste hedendaagse Duitstalige auteurs en heeft zich vooral ontpopt als verhalenverteller. Zijn werk omvat ook poëzie en teksten voor het theater. Rothmann werd in 1953 geboren in Sleeswijk en groeide op in het Ruhrgebied bij Oberhausen. Nadat hij de lagere school had verlaten en kort naar de handelsschool was geweest, ging hij eerst in de leer als metselaar. Daarna deed hij verschillende klusjes en werkte hij als verpleger, kok, drukker en chauffeur. Sinds 1976 woont hij in Berlijn, waar in 1984 zijn literaire debuut verscheen, de dichtbundel "Kratzer". Met het verhaal "Auf Messers Schneide", gepubliceerd in 1986, verschoof de focus van zijn schrijven naar proza. In 1991 trok hij veel aandacht met zijn eerste Ruhrpott-roman Stier. Sindsdien heeft Rothmann een half dozijn romans en nog twee verhalenbundels gepubliceerd.

De werken van Rothmann zijn qua setting gericht op het Ruhrgebied en Berlijn. De Kohlenpott-romans ("Wäldernacht" 1994, "Milch und Kohle" 2000, "Junges Licht" 2004) gaan meestal over jonge helden die lijden onder gebroken gezinnen, saai werk en culturele woestenij. Ze komen in opstand tegen het gebrek aan vooruitzichten in hun proletarische, kleinburgerlijke milieu door te vluchten in rockmuziek en het continent van de liefde te ontdekken. In zijn Berlijnse romans ("Flieh, mein Freund!" 1998, "Hitze" 2003) en het toneelstuk "Berlin Blues" (1997) toont Rothmann zich een genadeloos nauwkeurige diagnosticus van de sociale kosten van de hereniging op het grensvlak van Oost en West. Hij schetst een beeld van Berlijn van onderaf, laat zijn licht schijnen op de werk- en leefomstandigheden van een nieuw precariaat en constateert op nuchtere toon het verdwijnen van alternatieve buurtsociotopen in het neoliberale tijdperk na de hereniging. Zijn weergave van het 'leven van de armsten' is vol sympathie, maar zonder sentimentaliteit.

Rothmann heeft de gave om inzichten in structurele veranderingen in onze geglobaliseerde leef- en werkwereld te laten flitsen door de spontane uitspraken van zijn gemarginaliseerde personages. Zijn blik, die doordringt tot sociale processen, is doordrenkt van ervaring en empathie en ziet meer dan welke theoretische analyse dan ook. Rothmanns verhalende benadering is geworteld in het menselijke en uit deze oorsprong komt zijn vermogen voort om levendige, eigenzinnige en absurde dialogen te schrijven die deel uitmaken van ons dagelijks leven. Dit is misschien wel Rothmanns grootste kracht: Met slechts een paar penseelstreken is hij in staat om een personage levendig voor ons neer te zetten, een authentiek individu wiens lot onmiddellijk onze interesse wekt omdat het, ondanks al zijn eigenaardigheden, ook iets symptomatisch van onze tijd en maatschappij belichaamt.

In talrijke korte verhalen en meer recente romans heeft Rothmann ook op overtuigende wijze interne visies op andere sociale milieus en zelfs verre tijden geschetst. Zijn nieuwste werk, "Feuer brennt nicht", voegt de kwaliteit van een kunstenaarsroman toe aan het sociale en romantische discours en biedt een nieuw inzicht in de ontwikkeling van de schrijver Ralf Rothmann. Wat hij tot nu toe heeft afgeleverd is niets minder dan een archief van de Duitse culturele en sociale geschiedenis van de vroege jaren zestig tot nu, gecreëerd vanuit de specifieke invalshoek van een gevoelig en onafhankelijk bestaan.

Het werk van Ralf Rothmann wordt al bijna 25 jaar uitgegeven door Suhrkamp-Verlag en is sinds de millenniumwisseling bekroond met verschillende belangrijke literaire prijzen, waaronder de Hermann Lenz Prijs in 2001, de Wilhelm Raabe Literatuurprijs in 2004, de Heinrich Böll Prijs in 2005 en de Max Frisch Prijs in 2006.

Meer

Meer

Meer

Meer

De Walter Hasenclever Literatuurprijs werd in 2020 vanwege de pandemie van het coronavirus exclusief digitaal uitgereikt aan Marica Bodrožić. Haar digitale groeten ter gelegenheid van de aankondiging van de prijsuitreiking vind je hier:

Meer