Ik heet u van harte welkom in de Kroningszaal van ons stadhuis en heet u van harte welkom bij de uitreiking van de Internationale Karelsprijs van Aken 2023 aan Z.E. Volodymyr Selensky, president van Oekraïne, en aan het Oekraïense volk.
Dames en heren, minister-president Morawiecki,
Ik wil graag de voorzitter van het Europees Parlement, mevrouw Metsola, en de voorzitter van de Commissie, mevrouw von der Leyen, namens de instellingen van de Europese Unie welkom heten, en u, voorzitter van de Bondsdag, mevrouw Bas, bondskanselier Scholz, staatsminister Roth en voorzitter van het Federale Constitutionele Hof, professor Harbarth, namens de constitutionele organen van de federale regering.
Ik heet u van harte welkom, Excellentie, de ambassadeurs van Bulgarije, Kroatië, Litouwen, Nederland, de Verenigde Staten van Amerika, Letland, Frankrijk, Oekraïne en Polen, alsmede alle leden van het Consulair Corps.
Namens onze deelstaat Noordrijn-Westfalen heet ik minister-president Wüst, voorzitter van het deelstaatparlement Kuper, de leden van de deelstaatregering en de leden van het deelstaatparlement, evenals de voormalige minister-presidenten van onze deelstaat Jürgen Rüttgers en Armin Laschet van harte welkom.
Ook alle leden van de Duitse Bondsdag en het Europees Parlement heet ik van harte welkom.
Het is mij een groot genoegen om de vele voormalige winnaars van de Karel de Grote Prijs in ons midden te mogen verwelkomen: Mevrouw Dalia Grybauskaite en Martin Schulz, evenals de winnaars van vorig jaar, mevrouw Svetlana Tikhanovskaya, mevrouw Veronica Tsepkalo en Tatiana Khomich, die haar zus Maria Khalesnikava vervangt.
Ik heet de vertegenwoordigers van de kerken en geloofsgemeenschappen van harte welkom, en in het bijzonder de Oekraïense Nobelprijswinnares voor de Vrede Olexandra Matviychuk.
Ik heet de leden van de commissies van onze Karelsprijs van harte welkom, waaronder voormalig burgemeester Jürgen Linden als voorzitter van de Raad van Bestuur van de Karelsprijs.
Sinds de aanval op Oekraïne in februari 2022, waarbij het internationaal recht werd geschonden, hebben we het over een "keerpunt" in Europa.
Het Oekraïense volk, dat al sinds het einde van de Sovjet-Unie vecht voor zijn soevereiniteit, dat zich altijd duidelijk heeft verbonden aan de liberale en democratische waarden van de Europese Unie en dat sinds de jaren negentig streeft naar lidmaatschap van de Europese Unie, wordt hard getroffen door de gevolgen van deze ommekeer.
Deze brute Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne duurt nu al meer dan een jaar. En velen van ons zijn er al aan gewend geraakt: aan de dagelijkse gruwelverhalen, aan de wapenleveranties, aan de steeds nieuwe dreigementen van Russische kant.
Maar hoezeer dit nieuws ook deel is gaan uitmaken van ons dagelijks leven, het blijft onze plicht om ervoor te zorgen dat de mensen die direct door deze oorlog worden getroffen niet worden vergeten. Het is onze plicht om onszelf er voortdurend aan te herinneren dat in ons Europa een heel volk een leven van vrede en vrijheid wordt ontzegd. Een hele generatie wordt beroofd van haar kindertijd, haar jeugd, haar vooruitzichten en haar dromen. Daarom moeten we beseffen, vooral vandaag, dat er achter elk horrorverhaal een individueel lot schuilgaat.
Ter gelegenheid van de uitreiking van de Karel de Grote Prijs aan u, H.E. Selenskyj, en aan het Oekraïense volk, wil ik daarom vandaag even stilstaan bij de situatie van sommige mensen buiten het grote politieke toneel, in Oekraïne en ook hier in Aken - en hen een gezicht en een stem geven.
Twee van deze mensen zijn Anna Kysil en Julia Piech, die hier vandaag aanwezig zijn. Beiden zagen vorig jaar meteen de enorme taken die voor ons lagen en richtten samen met andere betrokken burgers de vereniging "Oekraïners in Aken" op. Beide vrouwen wonen al lange tijd in Duitsland, allebei in voortdurende angst en zorgen om hun ouders, broers en zussen en vrienden in Oekraïne. Hun leven is compleet veranderd sinds de oorlog.
Met veel passie hielpen ze bij het vinden van onderdak voor Oekraïense oorlogsvluchtelingen, verzamelden en vervoerden ze humanitaire hulp en riepen ze op tot demonstraties.
Dit is nu veel meer geworden: De vereniging organiseert taalcursussen, zet zich in voor culturele uitwisseling en wil de Oekraïense geschiedenis, cultuur en traditie bewaren als anker voor de vluchtelingen en hen tegelijkertijd dichter bij de mensen in Aken brengen.
Dankzij de aanhoudende inspanningen van de oprichters is "Oekraïners in Aken" nu een betrouwbare partner voor alle betrokkenen - de vereniging heeft vanaf het begin geholpen om van onze stad een veilige haven voor oorlogsvluchtelingen te maken.
Een van hen is Yuliia Hryniova. Zij was een van de eerste Oekraïense vluchtelingengezinnen die met haar drie kinderen en haar man naar Aken kwamen - ik wil hen vandaag van harte welkom heten. Het verhaal van Yuliia Hryniova en haar familie is representatief voor talloze anderen.
Het gezin werd al eens eerder gedwongen om hun thuisland te ontvluchten door de annexatie van de Krim in 2014 en kon een nieuw huis en een nieuw leven opbouwen in Butsha bij Kiev - totdat hun verhaal wreed werd herhaald door de nieuwe Russische invasie. Opnieuw moesten zij en haar kinderen hun huis in allerijl verlaten. Maar het volgende vreselijke nieuws bereikte hen terwijl ze nog op de vlucht waren. Terwijl ze Butscha probeerden te verlaten, dat inmiddels bezet was, werd de auto van Yulia's ouders beschoten door Russische soldaten. Haar moeder stierf, haar vader overleefde ernstig gewond.
En hoewel Yuliia onmetelijk veel leed heeft meegemaakt en het toekomstperspectief van haar familie nog steeds uiterst onzeker is, is ze sinds haar aankomst in Aken onvermoeibaar betrokken bij humanitaire hulp en het begeleiden van mensen die Oekraïne willen ontvluchten.
Samen met haar zus Oksana richtte ze in Oekraïne het initiatief "Sokil" op, dat oude en gehandicapte mensen uit de frontlinie evacueert en al veel mensen heeft geholpen een nieuw thuis te vinden en te overleven.
Met de hulp van de vereniging "Oekraïners in Aken" heeft de familie Hryniova zich hier geïntegreerd, een nieuwe taal geleerd, een flat gevonden en schoolplekken voor hun kinderen. Haar man is nu echter teruggekeerd om lokaal te helpen. Net als hij heeft de hele familie Hryniova Oekraïne niet opgegeven. Want het is nog steeds hun thuis waar ze naar terug willen.
Veel Oekraïners voelen hetzelfde als Yuliia Hryniova en haar familie. Daarom was onze speciale taak, na het bieden van acute steun vanaf het begin, om mensen vooruitzichten te bieden die verder gaan dan de oorlog, naast de hierboven genoemde veilige haven. Die hen in staat stellen om weer van een leven in vrijheid te genieten - hier bij ons of in hun eigen land.
Samen met talloze organisaties, initiatieven, verenigingen en vrijwilligers hebben we deze vooruitzichten gecreëerd - en dat zullen we ook in de toekomst blijven doen. Zij aan zij en in directe dialoog met de Oekraïners. Op lokaal niveau, zoals zojuist beschreven, op nationaal en internationaal niveau of op gemeentelijk niveau als onderdeel van een jumelageprogramma gebaseerd op solidariteit.
We bouwen momenteel aan een dergelijk partnerschap met Chernihiv, een stad in het noorden van Oekraïne die naast haar huidige bevolking en infrastructuur nog een parallel heeft met Aken - zij het met het Aken dat de oprichters van de Karelsprijs in hun proclamatie van 1949 beschreven:
"Na twee wereldoorlogen, waarin de grensligging van onze stad een bijzonder nadelig effect had en waarin de eerlijke pogingen van verschillende generaties om denkbeeldige nationale tegenstellingen te overwinnen tevergeefs bleken, vecht onze in puin gezonken stad voor haar recht om te leven."
Net als Aken destijds, is Chernihiv vandaag de dag grotendeels verwoest. We gaan dit partnerschap daarom niet alleen aan om op deze manier onze onvoorwaardelijke solidariteit te betuigen, maar vooral om Chernihiv en zijn inwoners te steunen in hun streven om hun stad weer op te bouwen als duurzame stad - en er weer hun thuis van te maken. Onze concrete samenwerking gaat morgen van start met de hier aanwezige vertegenwoordigers uit Chernihiv.
Dat de mogelijkheid om naar huis terug te keren überhaupt nog bestaat, dat families zoals die van Yuliia Hryniova nog kunnen dromen van een toekomst in vrijheid in hun thuisland, dat mensen - of dat nu in Oekraïne is, in heel Europa of hier in Duitsland - nog enige hoop hebben op een einde aan dit conflict, zou waarschijnlijk niet mogelijk zijn zonder de man die we vandaag samen met het Oekraïense volk eren met de Karelsprijs: de president van Oekraïne, Volodymyr Zelenskyi.
"Selenskyj toont moed, leiderschap, tactisch inlevingsvermogen en hij demonstreert een nieuwe, duidelijke en ondubbelzinnige politieke stijl," luidt de eervolle vermelding. En verder: "Hij is een steunpilaar en ook een rolmodel voor zijn volk; hij staat tegen hopeloosheid en wanhoop, ... en voor vertrouwen, het doel van een vrij, onafhankelijk en soeverein Oekraïne dat deel uitmaakt van de Europese familie van naties. Selensky geeft Oekraïne, maar ook de Europese Unie, de kracht om in dit ideaal te geloven. In dit opzicht is hij ook een rolmodel voor alle Europeanen om na te denken over Europese idealen en waarden."
Iedereen die hier vandaag zit, laat met zijn aanwezigheid zien dat we op Europa kunnen vertrouwen. Zoals ik zojuist heb beschreven, vervullen we onze verantwoordelijkheid door ons samen voor te bereiden op de "tijd daarna".
Want net zoals u, president Selenskyj, "uw" volk bij elkaar houdt en kracht en vertrouwen geeft in de grootste crisis, laat u ons met uw persoonlijkheid en uw vastberadenheid niet alleen zien hoe we samen kunnen opkomen voor Europa en vrijheid, maar geeft u ons ook het vertrouwen dat u samen met ons op dezelfde manier een weg zult vinden om het Oekraïense volk een vreedzame en democratische toekomst te geven.
Wij staan aan jouw kant,
aan de kant van het Oekraïense volk!
Hartelijk dank!
27.07.2023