Dames en heren,
Ik ben verheugd dat ik u allen, na meer dan een jaar uitstel, eindelijk live en persoonlijk mag verwelkomen in de Kroningszaal van ons stadhuis en u welkom mag heten bij de uitreiking van de Internationale Karelsprijs van de stad Aken 2020 aan Klaus Iohannis.
Het is mij een groot genoegen de prijswinnaar van de Karelsprijs 2020/21, Z.E. Klaus Iohannis, president van Roemenië, welkom te heten.
We zijn zeer vereerd dat de voorzitter van de Europese Raad, H.E. Charles Michel, bij ons is in Aken en de ceremoniële toespraak zal houden ter ere van onze prijswinnaar.
We verwelkomen de Slowaakse president, Z. E. Zuzana Čaputová en de voorzitter van de Duitse Bondsdag en voormalig winnaar van de prijs 2012, Dr. Wolfgang Schäuble.
Een warm welkom gaat uit naar de voormalige prijswinnaar Dr. Dalia Grybauskaitė en de voormalige prijswinnaars Graaf Hermann Van Rompuy en Martin Schulz.
We verwelkomen de vicevoorzitter van de Europese Commissie, mevrouw Věra Jourová, evenals de vertegenwoordigers van het Dipl. Corps.
We verwelkomen de voorzitter van het parlement van de Duitstalige Gemeenschap van België, de heer Karl-Heinz Lambertz, evenals de leden van het federale parlement en de deelstaatparlementen.
We zijn verheugd om de federale minister van Justitie en Consumentenbescherming, mevrouw Christine Lambrecht, en de staatsminister voor Internationaal Cultuurbeleid, mevrouw Michelle Müntefering, welkom te heten.
Wij heten ook de vertegenwoordigers van de kerken en religieuze gemeenschappen die hier vandaag aanwezig zijn van harte welkom.
De Karelsprijs is bedoeld "niet alleen als een voortdurende herinnering aan het onopgeloste probleem van de Europese eenwording, maar ook als een poging om manieren aan te geven om een praktische oplossing te vinden voor deze dringende kwestie". Zo omschreven de oprichters het in hun proclamatie van 1949. Destijds konden ze zich waarschijnlijk niet voorstellen dat het meer dan veertig jaar zou duren om tot een overeenkomst te komen in de vorm van het Verdrag van Maastricht. Maar als ze Europa vandaag de dag konden zien, zouden de grondleggers (ja, het waren toen allemaal mannen) zich zeker gerechtvaardigd voelen in hun doelen. Want vandaag de dag leven we in een vreedzamer, sterker en eerlijker Europa.
Het Europa van vandaag heeft niet alleen een eenheidsmunt of een gemeenschappelijk economisch beleid. Nee. De mensen op ons continent leven dit Europa. We studeren en werken als vanzelfsprekend over schijnbaar onoverkomelijke grenzen heen. We leren van en met elkaar, wisselen ideeën uit op alle niveaus, verrijken elkaar elke dag - en zijn zoveel meer dan de som van onze individuele delen. Daar mogen we trots op zijn. We mogen onszelf deze sterke punten niet ontnemen.
We zullen ze nodig hebben als we kijken naar de uitdagingen waar we voor staan - en vooral: de uitdagingen die nog komen gaan. We vormen een solidaire gemeenschap die geen alternatief heeft. Of zoals een van de twee winnaars van de Karel de Grote Prijs in 1988 het formuleerde: "Europa is onze toekomst. Europa is ons lot." Helmut Kohl bedoelde niet een lot waar we hulpeloos aan overgeleverd zijn, maar een lot dat we in eigen hand kunnen nemen, dat we kunnen - en moeten - vormgeven.
Hoe belangrijk het is - en zal zijn - om gemeenschappelijke antwoorden te vinden op de meest dringende vragen is iets wat we allemaal op veel verschillende plaatsen heel duidelijk ervaren.
De pandemie waarin we ons nog steeds bevinden, trekt zich niets aan van grenzen. Geen land ter wereld kan het alleen verslaan. Voor het eerst in de menselijke geschiedenis zitten we echt allemaal in hetzelfde schuitje.
Maar terwijl we met deze pandemie zullen kunnen blijven leven - en er permanent mee zullen moeten leven - is de dreiging van klimaatverandering van existentieel belang voor de mensheid. We kunnen het misschien met de grootste inspanningen vertragen, maar er is geen vaccin tegen deze verandering, ze kan niet zomaar genezen worden. Onze huidige wereld zal morgen niet meer dezelfde zijn. Helaas heeft deze klimaatcrisis er echter nog niet toe geleid dat we ons eindelijk realiseren dat we alleen samen kunnen werken. Zelfs niet in Europa.
Wij in Europa, met de sterke punten die ik zojuist heb genoemd, zouden een geweldige kans hebben gehad om als rolmodel te dienen, een sterk model voor de toekomst dat aan de hele wereld zou kunnen worden overgedragen. Deze kans hebben we tot nu toe gemist. En ook al doen we een nieuwe poging met de "European Green (New) Deal", de vraag is nu of de wereld waarin we leven ons nog een kans zal geven. Zelfs zonder het laatste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change geeft onze planeet steeds duidelijkere waarschuwingssignalen dat de klimaatverandering zich nog maar net begint te keren tegen de veroorzaker: de mensheid.
Decennialang hebben we royaal geleefd op de belofte van eindeloze groei en zonder rekening te houden met deze planeet - en nu betalen we de prijs.
Stormen, droogtes en overstromingen nemen steeds sneller toe. Wereldwijd en - net als de pandemie - zonder grenzen te kennen, maakt de natuur ons drastisch bewust van hoe kwetsbaar onze welvaart is. Onze huizen, straten en fabrieken, onze scholen, musea en universiteiten. Niets ervan is veilig. En onze hele manier van leven staat op het spel.
De hoeveelheid leefbare ruimte in de wereld krimpt nu al met de dag en het aantal "klimaatvluchtelingen" - mensen die hun huis moeten verlaten omdat ze er simpelweg niet meer kunnen wonen - zal blijven toenemen. Misschien zullen daar in de toekomst ook mensen van onze breedtegraad bij zijn. Tot nu toe zijn we er zelfs niet in geslaagd om het eindelijk eens te worden over de toelating van politieke, economische en armoedevluchtelingen. Dat is een aanklacht tegen Europa!
Maar wat doen we na elk van deze rampen? We zijn getroffen, we doneren, we bewonderen en roepen lokale solidariteit op en leven misschien een tijdje wat bewuster. Maar op zijn vroegst wanneer de volgende "big issue" de krantenkoppen domineert - en op zijn laatst nadat we de gevolgen hebben verwerkt - vergeten we liever snel dat geen van deze acties iets verandert aan de oorzaken van de rampen. We gaan liever op de oude voet verder.
Maar de dreiging van natuurrampen vlak voor onze deur had ons allang moeten doen beseffen dat de tijd van excuses voorbij is - en dat we zo niet langer door kunnen gaan! Anders zal de mensheid een marginale noot worden in de geschiedenis van de aarde - en zullen we de tijd die ons op onze planeet ter beschikking staat alleen maar kunnen opgebruiken.
Uiteindelijk zal de natuur zegevieren. De aarde heeft de mens niet nodig. Maar de mens is wel afhankelijk van de aarde!
Als ik hier rondkijk - en ik wil niemand beledigen - zouden velen van ons het einde waarschijnlijk niet halen, zelfs niet onder de meest sombere voorspellingen.
Ook al heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens vorige week een rechtszaak goedgekeurd die was aangespannen door zes kinderen tegen de regeringen van 33 Europese landen en waarin effectieve maatregelen tegen klimaatverandering werden geëist. Ook al waren er de eerste hongerstakingen van jongeren die eindelijk gehoord willen worden voor de Duitse parlementsverkiezingen en ook al kan niemand ontkennen dat klimaatbescherming duurder wordt naarmate we langer wachten ... Dat kan ons allemaal niets schelen! Per slot van rekening hebben we een goed en bevredigend leven gehad en hebben we dat nog steeds, dus laat de toekomstige generaties er maar voor zorgen ...
Maar gelukkig weet ik, als ik hier rondkijk, dat niemand van jullie zo denkt. Dat het niemand iets kan schelen dat een kind dat vandaag wordt geboren gemiddeld twee keer zoveel bosbranden, drie keer zoveel overstromingen en zeven keer zoveel hittegolven zal meemaken als iemand die in 1960 wordt geboren met de huidige klimaatstrategie. We zijn ons bewust van ons aandeel in de huidige situatie en nog meer van onze grote verantwoordelijkheid ten opzichte van onze kinderen en kleinkinderen om hen een duurzame wereld na te laten.
De volgende generaties hebben er recht op en we moeten ervoor zorgen dat jongeren dit recht hebben. Niet omdat het anders duur is, niet omdat we aangeklaagd zullen worden, maar omdat het het enige juiste is om te doen! Maar hoe kunnen we dit doen?
De huidige verkiezingen en het feit dat de Europese statengemeenschap over veel onderwerpen verdeeld is, laten helaas zien dat zelfs bij catastrofes nog niet iedereen van gedachten is veranderd. Dit is precies wat er onmiddellijk en op een veel drastischere schaal moet gebeuren - op het gebied van economische activiteit, energieproductie en de vermindering van CO2-uitstoot.
Natuurlijk moeten we mensen overtuigen, hen meenemen, hen aanmoedigen om een nieuw, ander leven als een kans te zien. Thuis, in de gemeenschappen, in de afzonderlijke landen, maar ook in de Europese Gemeenschap als geheel.
Maar we kunnen niet langer op iedereen wachten! We moeten nu handelen, we moeten stoutmoedig handelen!
De Europese Unie zoals we die nu kennen zou nooit tot stand zijn gekomen als de oprichters gewoon hadden gewacht tot iedereen het met elkaar eens was. Ze hadden een gedurfde visie waarvan ze zich niet lieten afbrengen. En dat is precies waar we - 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog - naar terug moeten: Handelen in plaats van altijd maar reageren!
We mogen niet toestaan dat de bureaucratische structuren van de EU of degenen die een puur technologische oplossing voor onze problemen propageren, ons tegen alle feiten in, afbrengen van de weg die voor ons ligt. Dat kunnen we ons niet langer veroorloven.
Want, zoals ik al zei, er is geen alternatief!
Toch hebben we in Europa alles wat we nodig hebben om deze weg in te slaan! We hebben uitstekende wetenschappers, een sterke economie en goede, stabiele levensomstandigheden.
Bovendien hebben we tijdens de overstromingsramp deze zomer niet alleen een mate van solidariteit ervaren die nauwelijks voor mogelijk werd gehouden, maar hebben onze gezamenlijke inspanningen hier in de regio ook bewezen dat Europa wel degelijk over de grenzen van individuele landen heen kan handelen.
We moeten ons hierop richten, op onze sterke punten - en erop vertrouwen!
Juist omdat we met het oog op de enorme uitdagingen waar we voor staan niet langer kunnen wachten tot alle afzonderlijke staten over elk onderwerp op één lijn zitten - zoals de geschillen rond Brexit of de meningsverschillen met sommige staten in Oost-Europa hebben laten zien - moeten we des te waakzamer zijn. Omdat Europa, onze bestemming, nog steeds een fragiele entiteit is die beschermd moet worden.
We zijn daarom bijzonder blij dat we in de prijswinnaar van vandaag, Klaus Iohannis, een bondgenoot hebben die het idee van een sterk Europa samen deelt, onze canon van waarden leeft en zijn politieke werk daarop heeft afgestemd. "Hij is een belangrijke bemiddelaar en bruggenbouwer tussen de West- en Oost-Europese samenlevingen", zoals staat in de prijsuitreiking.
Sinds het begin van zijn politieke carrière is Klaus Iohannis een moedige doener die mensen meeneemt door ze vertrouwen te geven en ze te vertrouwen. Dit zijn kwaliteiten waar we allemaal een voorbeeld aan moeten nemen en die we dringend nodig hebben voor de inspanningen van de toekomst.
De Europese gedachte heeft de afgelopen 75 jaar allerlei crises, tegenslagen en geschillen overleefd. Nu wordt onze grote visie, die in de loop van de decennia steeds levendiger is geworden, opnieuw op de proef gesteld - en deze keer staat alles op het spel.
Laten we (ter afsluiting) de woorden van de oprichters van de Karel de Grote Prijs nog eens in gedachten houden, die zichzelf de taak stelden om "manieren te tonen om praktische oplossingen te vinden voor deze dringende kwestie ..." en laten we dan ons lot in eigen handen nemen, laten we bruggen bouwen en samen met de jeugd van Europa een echt, moedig, compromisloos nieuw begin durven maken! Weg van een verdeeld, bureaucratisch, aarzelend Europa - naar een Europa van doeners!
Hartelijk dank!
Download (PDF)
Opname van de prijsuitreiking (WDR Mediathek)
18.11.2022